Aonidiella orientalis
(Hom.: Diaspididae)
يكي از آفات مهم مركبات خوزستان، فارس (باروس)، هرمزگان، بوشهر و سيستان و بلوچستانمي‌باشد. به تعداد زيادي گياهان علفي و درختچه‌هاي مثمر و غير مثمر نيز حمله مي‌نمايد. ليمو شيرين به اين آفت حساس، ليموترش نيمه حساس يا نيمه مقاوم و ترنج، نارنگي، پرتقال و نارنج مقوم مي‌باشند. اين شپشك بيشتر روي ميوه و برگ مشاهده مي‌شود. مهمترين عامل بقاي شپشك و فعاليت آن دماي مناسب مي‌باشد و در مناطقي كه دما به زير صفر مي‌رسد قادر به فعاليت نيست. شروع فعاليت بسته به دماي منطقه از اول يا آخر فروردين آغاز و در نسلهاي اول و دوم بيشتر روي برگها و نسلهاي سوم، چهارم و پنجم بر روي ميوه‌ها ديده مي‌شوند. زمستان گذراني به صورت ماده‌هاي كامل بر روي برگها و يا ميوه‌ها مي‌باشد.
مبارزه
1ـ زنبور پارازيتوئيد مراحل اول پورگي
• Enoarsia aurantii (Hym.: Aphelinidae)
2ـ كفشدوزك‌هاي شكارچي
• Exoehomus nigromaeulatus
• E. quadripustulatus
• Chilocorus bipustulatus
• Exoehomus undulatus
پروانه مینوزبرگ مرکبات: Phyllocnistis citrella
حشره کامل خاکستری رنگ وعرض آن با بالهای بازحدود8 میلیمتراست.بالهای جلویی دارای دونوارباریک خاکستری تیره وبالهای عقبی آن سفید با مژه های خاکستری کمرنگ درکنار بالها می باشد.این حشره درنواحی گرمسیردرتمام مدت سال فعالیت می کند ولی درشرایط شمال کشورازاوایل خرداد تا اواخر آبان ماه فعالیت دارد.زمستان گذرانی حشره درجنوب درزمستان های سرد بصورت حشره کامل ودرشمال بصورت لاروسن آخروشفیره می باشد.پروانه مینوزمرکبات درپشت وروی برگهای جوان تخم گذاری می کند.تخم ها درمدت2تا13 روزدرشرایط جنوب و2-10 روزدرشرایط شمال ایران تفریخ می شوند.طول دوره لاروی درشرایط شمال ایران5-20 روزودرشرایط جنوب بین5/4-23 روزمی باشد.طول دوره پیش شفیرگی وشفیرگی درشرایط جنوب5-24 روزودرشمال ایران6-20 روزمی باشد. این آفت درشرایط شما ل ایران تا 6 نسل ودرشرایط جنوب 6 -10 نسل تولید می کند.
خسارت:
لارهای مینوزبرگ مرکبات بعد ازتفریخ با ایجاد کانال دراپیدرم برگ ازپارانشیم داخل آن تغذیه می کند.تغذیه آفت باعث چین خوردگی برگها وایجاد دالانهای رنگ پریده روی آنها می شود.خسارت عمده این آفت درخزانه های بذری انتظا روپیوندی مرکبات وباغهای جدیدالاحداث است روی درختان مسن سم پاشی توصیه نمی شود.درصورت شدت آلودگی پروانه مینوزدربعضی مواقع روی میوه خسارت می زند.
مبارزه:
1- زراعی: افزایش میزان کود شیمیایی بخصوص کودازته قبل از اواسط بهمن،آبیاری در
طول ماههای بهمن واسفند،عملیات هرس مرکبات حتی الامکان تا اواسط بهمن،آبیاری ملایم درطول تابستان وپاییزوکاهش میزان مصرف کودهای شیمیایی دراین فصل(درشرایط جنوب)
2- بیولوژیکی:درحال حاضرزنبورهاBaryscapus sp .،Tetrstichus sp وPnigalio sp. ازجنوب ایران وزنبورهایPnigalio sp. وChrysocharis sp.ازشمال کشورگزارش شده است ومیزان کارایی زنبورها درکنترل آفت درحا ل حاضردردست بررسی می باشد.
3- کنترل شیمیایی:برای مبارزه شیمیایی درحال حاضرازسموم کونفیدور،ورتمیک وکنسالت به نسبت 75/0-5/0 درهزاراستفاده می شود سم پاشی با ظهوراولین علائم خسارت باید انجام گیرد،وچون دوره کامل شدن یک نسل خیلی کوتاه است معمولاَ سم پاشی هر10 روزیکبارتا اواخرفصل فعالیت آفت انجام می گیرد.
پروانه مینوز مرکبات Citrus leaf-miner
Phyllocnistis citrella
Lep: Gracillariidae
این حشره در مناطق گرمسیردر تمام فصول سال فعال است. هر کجا که سرمای زمستانهوجود داشته باشد زمستان را به صورت حشرات کامل در زیر برگهای خشک وپناهگاههای دیگر به سر می برد. حشرات کامل معمولاً تخم های خود را در سطح زیرین برگ و در داخل پارانشیم قرار می دهند. دوره جنینی تخم 2 تا 13روز به طول می انجامد . لاروها پس از خروج زیر کوتیکول برگ دالان های کج ومعکوج ایجاد می کنند.دوره لاروی بین 4.5 تا 23روز و شفیرگی 5 تا24 روز به طول می انجامد.طول دوره رشدی حشره متناسب با درجه حرارت واز2تا 8 هفته متغیرمی باشد و میتواند سالیانه 8 تا 11 نسل در سال داشه باشد. پروانه های مینوز بیشترین خسارت را در نهالستان های مرکبات ایجاد می کنند. روی درختان مسن وپارور اهمیت چندانی ندارد. گاهی برگهای جوان را مانند شته لوله می کنند ویا در بعضی از قسمتها خشکیدگی ایجاد می نمایند.
کنترل شیمیایی: مصرف سموم زیر برای نهالستانها پیشنهاد می شود.
نام عمومی سم
نام تجاری
فرمولاسیون
مقدار مصرف
1. دیفلوبنزورون
دیمیلین
wp25%
5/. درهزار+ 3/. درصد روغن
2. ایمیداکلوپراید
کونفیدور
SC35%
4/. درهزار + 3/. درصد روغن
فتیله نارنجی(دارخور) Cytospora canker
بیماری فتیله نارنجی روی درختان گیلاس در سال 1325 توسط اسفندیاری از کرج جمع آوری و گزارش شده است. دارای مزبانهای مختلفی از جمله گردو، چنار، تبریزی، گیلاس، زردآلو، قیسی و سیب می‌باشد. هنگام حمله قارچ شاخه‌های مبتلا از قسمت پایین شکسته و یا قطع ویا مورد حمله حشرات قرار می‌گیرند. برگهای شاخه‌ی آلوده پژمرده و سبز خشک می‌شوند و سپس فتیله(cirrhus) های نارنجی، زرد یا قهوه‌ای عامل بیماری که در واقع اسپورهای قارچ است، درسطح شاخه‌ها ظاهر می‌شوند. براثر حمله قارچ، شاخه‌ها و سرشاخه‌ها ضعیف و خشک شده و علائم دای بک die-Bach در آنها ظاهر می‌شود. بر روی شاخه و تنه نیز زخم و شانکرهایی ممکن است بوجود آید. مقاومت درختان مسن بیشتر است ولی درختان مسن و ضعیف تر بیشتر دچار بیماری می‌شوند. در مراحل آخر پوست تنه وشاخه درمحل شانکر از چوب جدا شده و قسمتهای بالای شانکر می‌خشکد. آلودگی بیشتر در فصول پاییز و زمستان حادث می‌شود.
عوامل بیماری گونه‌های مختلف جنس Cytospora می‌باشند. گونه‌ها شامل:
1- Cytospora persoonii
2- C. juglandicola
3- C. juglandina
4- C. rubescens
5- C. ambiens
6- C. cincta
عوامل مکانیکی نظیر تگرگ، محل تغذیه حیوانات و حشرات، هرس نامنظم، سرما وگرما ، یخبندان که منجر به ترک و شکاف پوست درختان می‌شوند باعث تسریع در آلودگی میزبانها می‌گردد، البته ورود انگل به گیاه بطور مستقیم و طبیعی از راه کوتیکول و منافذ بافتهای پوششی صورت می‌گیرد.(عکسها مربوط به مناطق خفر و میمند می باشد.)
کنترل :
هر اقدامی که بتواند از ضعف درختان و حمله بیماری جلوگیری کند درپیشگیری از بیماری موثر است. تقویت درخت و رعایت اصول زراعی صحیح (عدم احداث باغ در زمینهای آهکی و کم عمق و آبیاری منظم) و مبارزه با آفات کمک بزرگی برای جلوگیری از ضعف درخت می‌باشد.
درمورد مبارزه شیمیایی می‌توان گفت که برداشتن بافتهای آلوده و فاسد پوست درخت درمحل شانکرها با ابزار مناسب و بلافاصله پانسمان آن با چسب مخصوص حاوی 3% ماده موثره Thiophanate-metyl در فصل مناسب درسالم سازی درختهای مبتلا(بخصوص سیب) رضایت بخش می‌باشد. همچنین ازسموم مثل کاپتان به نسبت 2در هزار نیز می‌توان استفاده کرد.
1- ترکیب بردو 2درصد
2- اکسی کلرورمس WP35% و 5-3در هزار
3- تیوفانات متیل WP70% و 0.5-0.6درهزار
4- بنومیل WP50% و یک در هزار
توصیه: بهترین زمانها برای سمپاشی پاییز پس از ریزش گلبرگها و اواخر بهار به مقدار 2-1 نوبت می‌باشد.
شته مومی کلزا یا شته خاکستری کلم :
این شته یکی از مهمترین آفات کلزا و دیگر گیاهان خانواده کلم می باشد و در تمام ایران بر روی زراعت های کلم ، شلغم ، خردل ، تربچه و بسیاری از علفهای هرز خانواده چلیپائیان انتشار دارد. این آفت مهمترین آفت کلزا در استان فارس بوده و در بعضی از سالها چندین نوبت سمپاشی نیز نتوانسته از خسارت آفت جلوگیری کند و طبق گزارشات در برخی از کشورها تا 80 درصد به مزارع خسارت زده است .
شکل شناسی :
رنگ بدن شته های ماده سبز تیره تا سبز روشن بودهو پوشیده از یک ماده مومی آرد مانند می باشد. سر تیره رنگ است و همچنین لکه تیره ای نیز از روی سر تا روی شکم امتداد دارد. شاخک ها 6 مفصلی است و به طول 1.6 میلیمتر است . طول بدن این شته 2.4 میلیمتر و طول کورنیکول 0.16 میلیمتر و به رنگ قهوه ای تیره می باشد و طول دم حدود 2 میلیمتر و به رنگ سبز تیره است و در انتهای بدن نیز 6-5 جفت مو وجود دارد.
زیست شناسی :
در فصل پاییز ، شته های بالدار روی خاک و نزدیک طوقه بوته های کلم و کلزا جمع شده و سپس افراد نر و ماده در آنجا به وجود می آیند. شته های ماده حاصله به نوبت خود ، ماده های دیگری تولید می کنند که حشرات نر با آنها جفتگیری و سپس تخمریزی می کنند. هر شته ماده روزانه 4-3 عدد تخم می گذارند که این تخمها سیاه و بیضوی بوده و زمستان را در حالت دیاپوز روی دمبرگها و یا سطح زیرین برگها گذارده و در بهار تفریخ شده و شته های ماده ای که از این تخمها خارج می شوند به نام شته های موسس معروف هستند که به روش پارتنوژنز (دختر زائی و زنده زائی یا بکرزائی) تولید مثل نموده و در فصل تابستان چندین نسل ایجاد می کند. هر شته ماده در دوره زندگی کوتاه خود 100-80 عدد پوره می زاید که هر پوره نیز بعد از چند روز اقدام به تولید مثل می کند و در نتیجه جمعیت به شدت افزایش می یابد.
