در حالت معمول توصيه مي شود مقدار ۱۰٠ کيلوگرم کود فسفاته و مقدار ۱٠۰ تا ۱۵۰ کيلوگرم کود اوره و مقدار ۱۰۰ کيلو کود پتاسه به صورت پايه با عمليات ديسک به خاک داده شود ولي با آزمون خاک با توجه به بافت و وضعيت خاک مزرعه و پتانسيل مورد انتظار توليد محصول مي توان توصيه عملي مصرف کودهاي شيميايي پايه ازته و فسفاته و پتاسه را مشخص نمود .
کود ازته
مهمترين عنصر غذائي در توليد گياهان زراعي به شمار مي رود و كمبود آن در اكثر خاك هاي آهكي ديده مي شود. اين عنصر عمدتاً به شكل نيترات و مقداري نيز به شكل آمونيوم جذب گياه مي گردد. ازت علاوه بر شركت در ساختمان پروتئين ها ، قسمتي ازساختمان كلروفيل را نيز تشكيل مي دهد. پویائي بسيار زياد ازت در گياه سبب مي شود كه در زمان كمبود، برگ هاي جوان سبز ولي برگ هاي پير زرد شوند. هنگامي كه ريشه ها از عهده جذب ازت به ميزاني كه رشد گياه را تأمين كند برنيايند، تركيبات ازته ( پروتئيني ) در اندام هاي پير تجزيه شده و به نواحي زاينده ( برگ هاي جوان ) منتقل مي شوند. براي پيشگيري از بروز علايم زردي بايستي مقدار ازت خاك از طريق افزايش مواد آلي و يا كودهاي ازته در حد مطلوبي تنظيم گردد كارآيي مصرف ازت به مقدار زيادي تحت تأثيرميزان ، دفعات مصرف ( تقسيط ) ، منبع، زمان و روش مصرف كودهاي ازته قرار دارد . مصرف يكباره ازت موجب هدررفت اين عنصر غذايي پراهميت شده و كارآيي آن را كاهش داده و سبب آلوده شدن آب هاي زير زميني مي شود. تقسيط كود ازته ( حداقل دوبار و حداكثر چهار بار كه خود بستگي به بافت خاك دارد) علاوه بر افزايش عملكرد ، باعث بهبود كيفيت دانه مي گردد .
انواع كودهاي ازته عبارتند از
● كوداوره با پوشش گوگردي حاوي ۴۰ درصد ازت
● كود اوره حاوي ۴۶درصد ازت
● كود نيترات آمونيم حاوي ۳۴درصدازت
● كود سولفات آمونيم حاوي ۲۰ درصد ازت
کود فسفاته
فسفر یکی از موادی است که موجب رشد و تولید ریشه های قوی و استحکام ساقه گیاه در دوره ی زندگی و همچنین افزایش کیفیت دانه ها می شود .این ماده مقاو مت گیاه را در مقابل خشکی افزایش داده و باعث زود رس شدن خوشه های کندم می شود .
کمبود فسفر موجب تیره شدن رنگ برگها ، ساقه و نهایتاً کندی رشد گندم می شود . اگر کمبود ، شدید باشد ، رنگ گیاه ارغوانی و سپس بنفش خواهد شد .
به علت تقريبا غيرمتحرک بودن در خاک لازم است در منطقه ريشه گياه قرار گيرد لذا با توجه به اين که غالب ريشه هاي گندم تا عمق ٢٠ سانتيمتري عمق خاک نفوذ ميکند پراکنش کود لازم است از حدود۸ سانتيمتري از سطح خاک قرار گيرد در صورتي که بذر کاري و کودکاري با يک دستگاه انجام پذيرد . عمق بذر ٣ تا ۵ سانتيمتري و عمق کود در ٣ تا ۵ سانتيمتري پايين تر در اطراف بذر مي تواند انجام پذيرد که در اين حالت ضمن استفاده بهتر از مقدار مصرف آن کاسته مي شود.
کود پتاسه
گزارشهاي نتايج حاصل از تجزيه خاک در آزمايشگاهها دلالت بر کمبود شديد پتاسيم در اکثر خاکهاي زراعي دارد . و با توجه به نياز گندم به کود پتاسه مقدار آن در حد نياز گياه به کود ازته است رفع کمبود آن را با افزودن کودهاي پتاسه همراه کودهاي پايه ضروري مي سازد نقش پتاسيم در بهبود کيفي محصول و افزايش عملکرد و محافظت گياه در برابر عوامل نامساعد محيطي امر مسلم و ثابت شده اي است.
اثر پتاسيم بر روي محصول گندم
● تحمل گياه به شوري رابيشتر مي کند
● مقاومت گياه را در برابر کم آبي افزايش مي دهد.
● مقاومت گياه را در برابر آفات و بيماري ها زياد مي کند.
● راندمان آب آبياري و کودهاي ازته را بالا مي برد.
● عمل فتوسنتز را زياد مي کند.
● تنش رطوبتي را کاهش مي دهد.
● کارآيي تعرق گياه در شرايط تنش آبي را به دليل افزايش تعداد و قطر دسته هاي آوندي افزايش مي دهد.
كودهاي ريزمغذي ( كم مصرف )
كودهاي سولفات روي ، سولفات آهن ، سولفات مس و سولفات منگنز و اسيد بوريك از كودهاي كم مصرف مي باشند كه هر يك نقش خاصي و بسزائي در زراعت گندم دارند اين كودها بايستي قبل از كاشت مصرف و با شخم زيرخاك شوند در غير اينصورت مي توان در مراحل پنجه زني ، اوايل ساقه رفتن ومرحله گلدهي محلوپاشي شوند البته مصرف اسيد بوريك ( بر) در مناطقي كه داراي خاك شور مي باشد توصيه نمي گردد.
اهمیت کود های حیوانی در زراعت گندم آبی :
● کود های حیوانی دارای مواد غذایی از جمله ازت ، فسفر و پتاس میباشند که به تدریج در اختیار گیاه قرار می گیرد .
● کود های حیوانی دارای عناصری هستند که به مقدار کم مورد نیاز گیاه می باشد . این عناصر عبارتند از آهن ، روی ، مس و منگنز .
● کود حیوانی خاک را پوک و نرم می کند تا ریشه گیاه بتواند به راحتی در خاک نفوذ کرده و از آب وهوا و عناصر غذایی استفاده نماید .
● کود حیوانی باعث افزایش ظرفیت نگه داری رطوبت خاک می شود .
● کود های حیوانی به منزله ی غذای تازه برای موجودات ریز در خاک خواهند بودو باعث فعالیت بیشتر این موجودات که نتایج جالبی را از نظر تغذیه گیاه به دنبال دارد ، خواهند شد . بنابر این افزایش ٣۰ تا ٤٠ تن کود حیوانی در هکتار هر ٢تا ٣سال یکبار توصیه می شود .
