نفت خام بدست آمده از استخراج نفت در ستونی به نام ستون تقطیر به اجزا مختلف تجزیه می‌شود که هر کدام از این اجزا نقش بسیار مهمی در زندگی انسان دارند. این ترکیبات که در عملیات تقطیر بدست می‌آیند دارای چندین برش اصلی هستند که این برشها بر حسب دامنه جوش می‌توانند به قسمتهای زیادی تقسیم شوند که برشهای اصلی نفت خام را معرفی می‌کنیم.
انواع بنزین
بنزین برشی از نفت خام است که حدود جوش آن تقریبا بین 60Cْ و ْ180C است. قسمت اعظم آن مولکولهایی هستند که تعداد کربنهای آن از 7 تا 11 است ( C11-7). تقریبا کلیه اعضا یدروکربنهای پارافینی و نفتی سیکلو پنتانها و سیکلو هگزانها با نقطه جوش پایین‌تر از 30 و معطره‌هایی با نقطه جوش پایین‌تر از 180 را در بنزینهای مختلف شناخته‌اند. بطور کلی ترکیبات شناخته شده در بنزین حدود 500 نوع است. وقتی که این 500 ترکیب را مطالعه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که این ترکیبات با نسبتهای مختلفی در بنزین وجود دارند.<BR><BR>تنها تعداد محدودی از این ترکیبات دارای نسبت یکسانی در بنزین هستند. مطالعات در مورد بنزین نشان می‌دهد که برخی از انواع بنزین هیدروکربنهای شاخه‌دار کمتری دارند، همچنین مطالعات نشان می‌دهد که در ترکیبات بنزینی ترکیبات آروماتیک وجود دارند. بنزینهایی که مستقیما از تقطیر نفت خام بدست می‌آیند بنزین خام نامیده می‌شوند و از نظر ساختمان بیشتر بستگی به نوع نفت خام دارد. بعنوان مثال ، بنزینی که از نفت خام پنسیلوانیا بدست می‌آید از نظر مقدار پارافینها (آلکانهای با تعداد کربن زیاد ) غنی است، اما بنزینی که از منابع کالیفرنیا و خلیج مکزیک بدست می‌آید حاوی مقدار بیشتری از سیکلوپارافینها ( سیکلو آلکان) است.<BR><BR>بنزین حاصل از مخازن نفت ایران دارای پارافینها و سیکلو پارافینها است. از نتایج برسی انواع نفت‌های مختلف معلوم شده است که اختلاف بین میدانهای نفتی مختلف در نقاط مختلف جهان بستگی به مقدار نسبی 5 دسته از هیدروکربنها شامل پارافینهای نرمال ، پارافینهای شاخه‌دار و سیکلو پنتانها ، سیکلو هگزانها و بنزینها دارد.
نفت سفید برشی از نفت خام است که حدود جوش آن از 180 تا 275 متغیر است. قسمت اصلی نفت سفید عبارت است از هیدرو کربنهایی که مولکول آنها دارای 11 تا 15 کربن است. نفت گاز شامل برشی است که حدود جوش آن بین نفت سفید و روغنها است، یعنی نقطه جوش 275 تا 400. تعداد کربنهای نفت گاز بین 15 تا 25 متغیر است. مطالعات انجام گرفته در مورد این محصولات نشان می‌دهد که همان ترکیباتی که در بنزین وجود دارد در نفت گاز و نفت سفید نیز موجود است تنها با این تفاوت که در نفت گاز این ترکیبات سنگین‌تر اند.<BR><BR>نفت سفید دارای ترکیبات مختلط معطر سیکلو پارافین است. (یعنی هم دارای ترکیبات آلکانها و هم سیکلو پارافینها است.) معطره‌های سه حلقه‌ای (هیدروکربنهای تری سیکلو پارافین ) هر دو در برش نفت گاز وجود دارند. هیدروکربنهای نوع مخلوط که حاوی هر دو نوع معطره (آروماتیک ) و سیکلو پارافین در یک مولکول هستند در هر دو جز نفت سفید و نفت خام موجود هست.
روغنها
برشی از نفت خام با نقطه جوش بالاتر از 400 است. وجه تمایز روغنها با سایر مواد نفتی در درجه اول ویسکوزیته زیاد آنهاست و در درجه دوم بررسی ساختمان مولکولی روغنها برای توجیه غلظت آنها است. روغنهای نفتی که یکی از برشهای فوق العاده مهم هستند در حقیقت برشهایی هستند که به هدر می‌روند. در مقابل برش نفت سفید است که بعنوان سوخت بکار می‌رود. هیدروکربنهائیکه در مولکول آنها از 25 تا 35 و حتی تا 40 اتم کربن وجود دارد در نفت خام وجود دارند.<BR><BR>در مولکولهای باقیمانده‌ای که بعنوان روغن بکار می‌روند از 50 تا 60 و حتی گاهی تا 80 کربن و حتی بیشتر وجود دارد. ساختمان مولکولی روغنهای پالایش شده معمولا با روغنهای خام به مقدار قابل ملاحظه‌ای تفاوت دارد زیرا در جریان پالایش واکسها یا مومها که قسمت اعظم آنرا پارافینهای نرمال تشکیل می‌دهند حذف می‌شوند. بعلاوه پالایش از راه استخراج بوسیله حلال و عمل جذب سطحی بیشتر مواد غیر هیدروکربنی و معطره‌های چند حلقه‌ای و احتمالا بعضی از سیکلو پارافینهای چند حلقه‌ای را حذف می‌نماید.
تقسیم بندی روغنهای روان کننده از نظر کاربرد
- روغنهای ویژه بخشهای اتصالی محور حرکت. (در پنج نوع ساخته شده است)
- روغنهای ویژه محفظه میل لنگ. ( در هفت نوع ساخته شده است )
- روغنهایی که بعنوان سیال در تبدیل کننده‌های چند بهره‌ای یا جفت هالی هیدروکربنی بکار می‌روند. ( در چهار نوع ساخته شده است )
نتایج حاصله از تجزیه روغنها
نتایج حاصله از تجزیه روغنها نشان می‌دهد که روغنها نسبت به اجزایی سبک‌تر نفت حاوی مقدار بیشتری از سیکلو پارافینها و معطره‌ها و اجزا غیر هیدروکربنی بوده و شامل مقدار کمتری هیدروکربنهای پارافینی نرمال و هیدروکربنهای پارافینی شاخه‌دار هستند
