به طور خلاصه برخی محصولات پالایش شامل موارد زیر است:
- گاز مایع (ال‌پی‌جی)
- بنزین
- نفتا
- نفت سفید و سوخت‌های جت مرتبط به آن
- گازوئیل (نفت‌گاز) و به طور کلی سوخت‌های دیزل
- نفت کوره معروف به مازوت یا نفت سیاه
- روغن‌های نفتی
- واکس پارافین
- آسفالت و قیر
- کُک نفتی
- گوگرد
نکته: نموداری که در این صفحه می‌بینید، ساده‌سازی شده است.
فراورده‌های پایه
فراورده‌های پایه ی تقطیر جزء به جزء عبارتند از:
گاز طبیعی مایع (LPG): دارای اعداد کربنی بین 1 تا 5 و نقطۀ جوش حداکثر 20 درجه سانتی‌گراد است. بخش عمدۀ LPGها را پروپان و بوتان با اعداد کربنی به ترتیب 3 و 4 و نقاط جوش 42- و 1- درجه سانتی‌گراد تشکیل می‌دهد. مصارف معمول آن‌ها گاز خانگی و کپسولی ، وسایل نقلیه گازی و خوراک پتروشیمی است.
نفتا: یا نفتای full range آن جزئی است که دارای نقاط جوش میان 30 و 200 درجه سانتی‌گراد و مولکول‌هایی عمدتاً با عدد کربنی 5 تا 12 است. این جزء معمولاً 15 تا 30 درصد وزنی نفت خام را تشکیل می‌دهد و بیشترین مصرف آن به عنوان خوراک برای فرایندهای دیگر است:
- در پالایشگاه برای تولید موادافزودنی بنزین دارای عدد اکتان بالا
- رقیق کننده ، برای حمل نفت خام فوق سنگین
- خوراک برای زنجیرۀ الفین‌های پتروشیمی
- خوراک برای بسیاری مواد شیمیایی دیگر
- به عنوان حلال در پاک‌کننده‌ها
بنزین عموماً اعداد کربنی بین 4 و 12 و نقاط جوش کمتر از 120 درجه سانتی‌گراد دارد. مهم‌ترین کاربرد آن در موتورهای احتراق داخلی است. پیشتر، این جزء می‌توانست عیناً به عنوان بنزین برای خودروها به فروش برسد، اما موتورهای امروزی سوخت‌هایی با فرمول دقیق‌تر طلب می‌کنند، بنابراین کمتر از 20% بنزین پمپ‌های بنزین، از بنزین خالص تشکیل شده است. برای پاسخ به تقاضا، به منابع بیشتری نیاز است و برای مهار پارامترهایی چون عدد اکتان و فراریت به افزودنی‌هایی نیاز است. البته موادی چون بیواتانول نیز تا سقف 5% قابل اضافه کردن است.
نفت سفید: اعداد کربنی اصلی آن بین 10 تا 16 (از 6 تا 16 را در بر می‌گیرد) و نقاط جوش آن بین 150 و 275 درجه سانتی‌گراد است. مهم‌ترین کاربرد آن به عنوان سوخت جت است که بهترین ترکیب شناخته‌شده از این دست، Jet A-1 نام دارد. نفت سفید برای روشنایی (در چراغ‌های پارافینی) و گرمایش هم به کار می‌رود.
نفت دیزل یا پترودیزل: در موتورهای دیزل سواری، کامیون، کشتی، قطار و ماشین‌آلات صنعتی به کار می‌رود. طیف اعداد کربنی آن بین 8 تا 21 (عمدتاً بین 16 تا 20) قرار می‌گیرد و آن جزئی است که بین دمای 200 و 350 درجه سانتی‌گراد به جوش می‌آید.
نفت سیاه و سفید: فراورده‌های فوق را معمولاً نفت‌های سفید می‌نامند. این فراورده‌ها عموماً از برج تقطیر اتمسفری به دست می‌آیند. بقیه اجزا که در ادامه معرفی می‌کنیم، نفت سیاه خوانده می‌شوند. این دسته، به سبب محدودیت حرارت‌دهی به نفت خام حداکثر تا دمای 370 یا 380 درجه سانتی‌گراد، باید دوباره به روش تقطیر در خلأ تفکیک شوند. با این روش اجزاِی سبک‌تردر دماهای پایین‌تر از تقطیر اتمسفری به جوش می‌آیند و از گرمادهی بیش از حد جلوگیری می‌شود.
روغن‌های روان‌ساز یا روغن‌های روان‌ساز پایه معدنی (در مقابل روان‌سازهای مصنوعی) مادۀ اصلی موم‌های روان‌کننده و پولیش‌ها را تشکیل می‌دهند. معمولاً 90 % این مواد از مادۀ خام با عدد کربنی بین 20 تا 50 و نقطه جوش بین 300 تا 600 درجه سانتی‌گراد، را تشکیل می‌دهند. 10% دیگر افزودنی‌هایی هستند که برای کنترل ویژگی‌های مادۀ روان‌کننده از جمله گرانروی به کار می‌روند.
نفت‌های کوره: اصطلاحی کلی است که طیف وسیعی از سوخت‌ها را ازجمله انواعی از نفت سفید و سوخت دیزل، همچنین نفت کوره سنگین و bunker تولیدشده در انتهای پایینی برج تقطیر قبل از ته‌مانده‌های کُک و بیتومن در بر می‌گیرد. درجه‌بندی نفت کوره از 1 تا 6 است که درجه 1 و 2 آن مشابه نفت سفید و دیزل است و درجه 3 آن دیگر به ندرت یه کار می‌رود. درجات 4 تا 6 سوخت‌های سنگین هستند که به آن‌ها Bunker A, B and C نیز گفته می‌شود. B and C دارای گرانروی بسیار بالایی در دمای محیط هستند و برای این که سیالیت کافی را برای استفاده در موتورها و دیگ‌های بخار پیدا کنند، نیاز به پیش‌گرمایش تا حدود 100 و 120 درجه سانتی‌گراد دارند. نفت کوره درجه 4 نیاز به پیش‌گرمایش ندارد و گاه با محصولات غیراستانداردی مانند ته‌مانده‌های مخزن و مایع میان‌سطحی خطوط لوله چندفازی یا نفت کوره درجه 2 مخلوط می‌شود تا به گرانروی لازم در دمای محیط برسد. در شرح مشخصات نفت کوره درجه 6 که پایین‌ترین درجه است، اجازۀ وجود 2% آب و 5/0% خاک معدنی هم داده شده است و مصرف آن تقریباً منحصر به کشتی‌های عظیم آب‌های بین‌المللی است که قوانین ناظر بر آلاینده‌هایی مانند گوگرد چندان سفت و سخت نیست.
قیر نفتی و ته‌مانده‌های دیگر مانند کُک و قیر قطرانی، عدد کربنی بزرگتر از 70 و نقاط جوش بالاتر از 525 درجه سانتی‌گراد دارند. کک با گوگرد کم می‌تواند پس از فراوری (calcining) به عنوان آنود در صنایع فلزی (آلومینیم و فولاد) به کار رود. مادۀ باقی‌مانده، به دلیل مقدار زیاد گوگرد و میزان انتشار دی‌اکسیدکربن حتی بیشتر از زغال (معمولاً 15% بیشتر)، سوخت بدی به شمار می‌رود. قیر نفتی به شکل آسفالت با نقطه جوش بالاتر از 525 درجه سانتی‌گراد برای پوشش سقف و جاده‌ها به کار می‌رود. بتن آسفالتی مورد استفاده در پوشش کف خیابان معمولاً از 5% قیرنفتی/ آسفالت و 95% سنگ، ماسه، و شن (مصالح سنگ‌دانه‌ای ) تشکیل شده است.
