صنعت تولید شکر دارای این امتیاز اساسی است که هم محصول شکر و ملاس باقیمانده از استحصال آن و هم تفاله نیشکر قابل تبدیل به انرژی و محصولات با ارزش است و به این دلیل کارشناسان اعتقاد دارند که بشر آینده باید کشت محصولاتی را بیشتر مورد توجه قرار دهد که حاصل بیشتر در واحد سطح داشته باشد. شکر زرد شکر زرد یک نوع شکر متبلور تصفیه نشده است. این نوع شکر، به شکری اطلاق میگردد که بصورت خام از دستگاههای گریز از مرکز یا سانتریفوژ گذشته و مقداری از مواد مایع آن جدا گشته، بطوری که مواد اضافی آن حدود ۲۰ درصد باشد. شکر زرد و شکر سرخ از این ردیف شکرها می باشند. مراحل تولید شکر گیاه نیشکردر مناطق گرمسیری کشت می شود، مقدار قند نیشکر اغلب در حد ۱۵-۱۰درصد و در مواردی تا ۱۷ درصد می باشد .برداشت نیشکر با روش دستی یا با دستگاههای مخصوص امکان پذیر است .در برخی موارد قبل از برداشت، برگهای نیشکر را می سوزانند .پس از برداشت، نیشکر به کارخانه حمل می شود بر خلاف چغندر قند، نیشکر قابل انبار کردن و ذخیره سازی در کارخانه نیست و مواد قندی آن سریعادر اثر نگهداری دچار تجزیه می گردند و وزن نیشکر در اثر از دست دادن رطوبت کم می شود . هرچه نیشکر به صورت تازه تر به مصرف کارخانه برسد، بهتر خواهد بود، لذا معمولاکارخانه ها محلی برای نگهداری نیشکر به منظور مصرف در روزهای بعد نداشته و نیشکر تحویلی، در همان روز به مصرف می رسد . نیشکر وارد شده به کارخانه پس از توزین، روی دستگاه تفاله مخصوص تخلیه می گردد و به سمت محل فرآیند انتقال می یابد . ۱مراحل تولید شکر از نیشکر مراحل تولید شکر از نیشکرگرچه تا حدی مشابه مراحل تولید شکر از چغندر است، اما خصوصیات این صنعت به گونه ای است که برای شناخت اصول آن نیاز به کتابی جداگانه است با این وجود، در اینجا به هدف آشنایی اولیه با صنعت مذکور به اختصار مطالبی بیان می شود . این صنعت را میتوان در دو بخش مورد مطالعه قرار داد: ۱-تولید شکر خام ۲-تصفیه شکر خام و تهیه شکر سفید از آن برداشت و انبار کردن نیشکر گیاه نیشکر (sugar cane)در مناطق گرمسیری کشت می شود، مقدار قند نیشکر اغلب در حد ۱۵-۱۰درصد و در مواردی تا ۱۷ درصد می باشد .برداشت نیشکر با روش دستی یا با دستگاههای مخصوص امکان پذیر است .در برخی موارد قبل از برداشت، برگهای نیشکر را می سوزانند .پس از برداشت، نیشکر به کارخانه حمل می شود بر خلاف چغندر قند، نیشکر قابل انبار کردن و ذخیره سازی در کارخانه نیست و مواد قندی آن سریعادر اثر نگهداری دچار تجزیه می گردند و وزن نیشکر در اثر از دست دادن رطوبت کم می شود . هرچه نیشکر به صورت تازه تر به مصرف کارخانه برسد، بهتر خواهد بود، لذا معمولاکارخانه ها محلی برای نگهداری نیشکر به منظور مصرف در روزهای بعد نداشته و نیشکر تحویلی، در همان روز به مصرف می رسد . نیشکر وارد شده به کارخانه پس از توزین، روی دستگاه تفاله مخصوص تخلیه می گردد و به سمت محل فرآیند انتقال می یابد . شستشوی نیشکر شستشوی نیشکر ساده بوده و در مقایسه با شستشوی چغندر به آب کمتری نیاز دارد . ضمن حرکت نیشکر توسط تفاله با پاشیدن آب بر روی آن شستشو انجام می گیرد . آب گل آلود حاصل از شستشو، از طریق روزنه های نقاله خارج شده و به فاضلاب می رود، در این آب مقداری مواد قندی وجود دارد که به عنوان ضایعات شستشوی نیشکر به حساب می آید. با استفاده از آهنربای مخصوص قطعات کوچک آهنی همراه با نیشکر نیز جدا سازی می شوند. عصاره گیری از نیشکر برای عصاره گیری نیشکر را باید آماده کرد، در عملیات آماده سازی نیشکر دستگاههای متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد . از جمله دستگاه برش نیشکر (cane knife) دستگاه خرد کن (crusher) و دستگاه شریدر (shredder). دستگاه برش نیشکر، شامل یک یا دو سری تیغه برنده است که در بالای نقاله نیشکر نصب شده ونیشکر را به قطعات کوچک برش می دهند. پس از آن قطعات نیشکر وارد دستگاه خرد کن یا شریدر شده وکاملاخرد و ساختمان آنها متلاشی می شود .دستگاه خرد کن شامل دو غلتک پر قدرت است که در سطح آنها شیارهای عمیق وجود دارد. قطعات نیشکر با عبور از بین دو غلتک مذکور کاملا خرد شده آماده عصاره گیری می شوند. در برخی از کارخانه ها از دستگاه شریدر برای متلاشی ساختن ساختمان اولیه قطعات نیشکر استفاده می شود، این دستگاه شامل پره های برنده گردان است که با ورود قطعات نیشکر به آن کاملا آنها را خرد و متلاشی می سازند. مجموعه سیستم استخراج عصاره از نیشکر به نام تاندم (tandem)خوانده می شود. قسمت کمی از عصاره در قسمت کراشر جداسازی می شود، اما بخش اصلی عصاره گیری در آسیاب های (mills)مخصوص انجام می گیرد، تعداد این آسیابها بر حسب نوع دستگاه عصاره گیر بین ۳ تا ۶ آسیاب بوده و آسیابهای مذکور سه غلتکی هستند. قطعات خرد شده نیشکر از آسیابی به آسیاب بعدی رفته و ضمن فشرده شدن در بین غلتکها از آنها عصاره گیری می شود. معمولاعصاره گیری در آسیاب اول تنها با فشرده سازی بین غلتکهاست، اما در عصاره گیری در آسیابها ی بعدی گذشته از فشرده سازی، استفاده از جریان محلول قندی یا آب نیز برای کمک به استخراج صورت می گیرد. شربتی که از کراشر و آسیاب اول و آسیاب دوم خارج می شود با هم مخلوط شده و به عنوان شربت مخلوط mixed juice) )و به قسمت کلاریفایر منتقل می گردد.برای استخراج قند از نیشکر در آسیابهای بعدی جریانی غیر هم جهت از آب (شربت)و نیشکر خرد شده برقرار می شود، بدین ترتیب در آخرین آسیاب، بر روی نیشکر قبل از قرار گرفتن در بین غلتکها، آب پاشیده می شود تا با خیس شدن نیشکر امکان بهتری برای استخراج قند باقی مانده در آن فراهم گردد. شربت خروجی از آسیاب آخر، بر روی نیشکری که می خواهد به آسیاب قبلی وارد شود پاشیده می شود و به همین ترتیب، شربت خروجی از آن آسیاب نیز بر روی نیشکری که می خواهد به اسیاب قبل از آن وارد شود، پاشیده می شود. به این ترتیب در نهایت در آخرین آسیاب، نیشکر عصاره گیری شده یا باگاس (bagasse)خارج می شود و شربت نیز در نهایت از آسیاب دوم بیرون می رود و با مخلوط شدن با شربت خروجی از آسیاب اول و کراشر به مرحله تصفیه منتقل می شود. در باگاس خروجی از آسیاب آخر، مقدار کمی قند باقی می ماند و پلاریزاسیون آن به حدود ۳-۵/۱درصد می رسد.در این روش با توجه به خرد شدن نیشکر و پاره شدن سلولهای آن به منظور کاهش ورود مواد صمغی و ناخالصیهای نامطلوب به شربت، بهتر است که آب ورودی به سیستم دمای بالاتر از ۶۰ درجه سانتیگراد نداشته باشد. قسمت عمده ترکیبات تشکیل دهنده باگاس الیاف سلولزی (fiber) است. از جمله کاربردهای این ماده در صنایع کاغذ سازی، خوراک دام، تهیه تخته های نئوپان و به عنوان سوخت می باشد. در برخی کارخانه ها باگاس خروجی از آسیابها را تحت تاثیر پرس حلزونی قرار می دهند تا باگاس با رطوبت کمتر و درصد قند (پلاریزاسیون) کمتر حاصل شود و ضایعات قندی آن کاهش یابد. شربت خام نیشکر که از عصاره گیری بدست می آید، رنگ سبز مایل به خاکستری یا سبز تیره داشته و PH آن غالبا حدود ۷/۵-۵/۴ می باشد. با توجه به متغیر بودن ترکیبات نیشکر، ترکیبات تشکیل دهنده شربت خام نیز متغیر است، برای مثال و به عنوان نمونه حدود ۱۲-۹درصد قند ساکاروز، حدود۵/۲- ۵/۰ درصد قند انورت و حدود۲/۱-۱ درصد مواد معدنی مانند فسفاتها، کلرورها، سیلیکاتهای سدیم ، پتاسیم ، کلسیم و مواد دیگری مانند صمغها،آلبومین،واکس،مواد رنگی،ذرات بسیار ریز باگاس (bagacillo)،ذرات شن،ماسه،خاک و……می تواند در آن وجود داشته باشد. همچنین اغلب درجه خلوص آن ۸۱-۸۹ودرصد آب آن ۸۸-۸۵ (بریکس ۱۵-۱۲)می باشد. استفاده از فرایند انتشار برای عصاره گیری از نیشکر (Diffusion process) این روش به عنوان روشی نسبتا جدید برای استخراج قند از نیشکر به جای استفاده از آسیابها مطرح شده است. روش مذکور نسبت به کاربرد آسیابها، به هزینه و سرمایه گذاری کمتری نیاز دارد. شیوه کار تقریبا مشابه دیفیوزرهای مداوم دی.دی.اس (D.d.s)،بی.ام.آ(B.m.a)،دی اسمیت (De Shmit)،ساتورن (saturne)و اف.اس. (F.s. )میتوان اشاره کرد. در دیفیوزرهای مذکور جریانی غیر هم جهت از آب گرم و قطعات نیشکر برقرار می شود و با استفاده از خاصیت انتشار در اثر اختلاف غلظت داخل و خارج سلولهای نیشکر و فشار اسمزی بوجود آمده ،قند موجود در نیشکر استخراج می شود. در این روش لزومی ندارد که نیشکر به قطعات خیلی ریز و متلاشی شده تبدیل شود،بلکه کافی است به قطعات کوچک یا حداکثر ۴ اینچ تبدیل شده و به دیفیوزر وارد شود. برای استخراج بهتر قند از قطعات نیشکر،دمای آب ورودی به دیفیوزر را حدود ۷۵-۶۵ درجه سانتیگراد در نظر می گیرند،این دما موجب کشتن سلولهای زنده و غیر فعال شدن دیواره سلولهای نیشکر شده و استخراج قند به سهولت انجام می شود،در دماهای کمتر از ۶۵ درجه سانتیگراد گذشته از نامطلوب بودن عمل استخراج قند و ضایعات قندی حاصل از باقی مانده قند در باگاس، احتمال فعالیتهای میکروبی فزونی می یابد. با استفاده از فرآیند مذکور بیش از ۹۷ درصد قند موجود در نیشکر استخراج میشود،که در روش اشتفاده از آسیابها،کمتر قابل دستیابی است. درجه خلوص شربت حاصل در این روش نیز بیشتر است. البته با توجه به استفاده از دمای بالا،حل شدن و ورود مواد صمغی و مومی نیشکر به شربت بیشتر می شود که از عوامل افزایش ویسکوزیته شربت و پختها هستند. توزین شربت خام نیشکر برای کنترل دقیق میزان قند وارد شده به فرآیند و محاسبه ضایعات و کنترل فرایندهای بعدی، این نیاز وجود دارد که شربت خام حاصل از مرحله شربت گیری، قبل از انتقال به مرحله زلال سازی، توزین شود. عمل توزین معمولابه حالت غیر مداوم انجام نمی شود، بلکه با استفاده از ترازوهای خودکار مانند ترازوی ماکسول