کنترل فوران چاههای نفت و گاز، یکی از مهمترین دغدغه های صنعت حفاری است و به همین علت در این آموزش به این موضوع پرداخته شده است.
یکی از مهمترین و بزرگترین معضلات صنعت نفت و گاز، خطر فوران چاه نفت / گاز در هنگام حفاری این چاهها می باشد که به وفور و دفعات مکرر در میدانهای مختلف کشور عزیزمان ایران رخ داده و از نمونههای بارز و جدید آن میتوان به فوران چاه شماره ۲۴ میدان نفت شهر، چاه شماره ۴۱ میدان نفت سفید و یا فوران چاه شماره ۲۳ کنگان اشاره کرد. هنگامی که یک چاه فوران میکند علاوه بر خطرات جانی برای پرسنل حفاری، آلودگیهای زیست محیطی و ضرر و زیانهای مالی را هم در پی خواهد داشت. بنابراین برای پیشگیری از بروز این خسارات بهتر است از هر گونه فوران چاهها جلوگیری شود و اگر نتوانستیم از فوران چاهها جلوگیری کنیم حداقل با داشتن آمادگی لازم و آموزش نیروهای مجرب بتوانیم در کمترین زمان ممکن فوران را مهار و چاه را به کنترل خود در آوریم. زیرا هر چه از مدت زمان فوران یک چاه بگذرد به کنترل در آوردن آن مشکلتر بوده و باید هزینه بیشتری صرف این کار شود.
پیامدهای فوران چاههای نفت وگاز، بسیار ناگوار است، سادهترین فوران میتواند میلیاردها تومان، به تجهیزات، خسارت وارد کند و دهها میلیارد تومان از ذخایر طبیعی کشور را نابود و به محیط زیست خسارات جبرانناپذیری وارد کند و ممکن است، این حادثه، خسارات جانی نیز داشته باشد.لازم به ذکر است که احتمال وقوع فوران همواره وجود دارد و این مختص شرکت، کشور و یا منطقهی خاصی نیست ومی تواند در چاههای دریایی و یا حفرشده در خشکی حادث شود.فوران ممکن است در چاههای بسیار عمیق و با فشار بالا و یا در چاههای کمعمق و با فشار پایین حادث شود.
مهار چاههای سرکش، نیازمند دانش، هنر، خلاقیت و تجربه است و تنها در قالب یک کار گروهی منسجم با مدیریت قوی ممکن می گردد. بدون داشتن دانش مهندسی حفاری، مخازن، زمینشناسی و سایر علوم مرتبط با نفت وگاز، مهار چاه امکان ندارد. طبیعی است که این مجموعه از دانشهای ذکرشده، در یک گروه از کارشناسان جمع میشود.
فوران گیر ابزاری است که از یک بدنه اصلی و تعدادی شیر کنترل تشکیل شده است و طی عملیات حفاری روی سرآخرین لوله جداری که در چاه رانده شده بسته می شود. بخش های مختلف فوران گیر شامل شیرهای ورودی و خروجی گل، شیر ورودی سیمان، shear rams و Blind rams و annulus preventor است.
shear rams وسیله ای است که هر گاه چاه دچار فوران شد و نتوانند فوران آن را کنترل کنند، این ابزار از سر چاه لوله ها را می برد و دهانه چاه را به طور کامل می بندد. این ابزار بیشتر در چاه های مخازن گازی کاربرد دارد.
Blind rams هر گاه فورانی صورت گیرد و سیالی از داخل لوله های حفاری به خارج چاه فوران کند این ابزار قسمت دهانه لوله حفاری را مچاله می کند و مانع خارج شدن سیال از این طرق می شود .
annulus preventor هر گاه فوران از طریق فضای حلقوی صورت گیرد این ابزار به اطراف لوله های حفاری محکم می شود و فضای حلقوی بین لوله های حفاری و دیواره چاه را می بندد.
