تاریخچه کشاورزی ارگانیک و سه باور اشتباه درباره ی آن

تاریخچه کشاورزی ارگانیک

تا سال ۲۰۰۳ میلادی بیش از ۲۴ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی مناطق جهانی به کشت ارگانیک تخصیص یافت.
بیشترین سطح زیر کشت به ترتیب به مناطق اقیانوسیه (۸/۴۱ درصد)، قاره‌ی امریکا (۱/۳۰ در صد) و اروپا (۱/۲۳ درصد) اختصاص داشت. قاره‌ی آسیا و آفریقا از سطح زیر کشت کمی نسبت به سایرین برخوردار بوده‌اند.
آخرین آمار نشان می‌دهد این سطح به ۵۰ میلیون هکتار رسیده‌است. به لحاظ تجارت خارجی و بازار فقط در سال ۲۰۰۳ میلادی حدود ۲۵ میلیارد دلار ارزش فروش محصولات کشاورزی ارگانیک بود.
سه‌ منطقه‌ی آمریکای شمالی، اروپا و ژاپن بازارهای مهم مصرف این نوع محصولات شناخته شدند.
کشور آمریکا و کانادا در سال ۲۰۰۳ حدود ۷۵/۱۱ میلیارد دلار و اروپا ۵/۱۰ میلیارد دلار مصرف‌کننده‌ی محصولات کشاورزی ارگانیک بوده‌اند.
آرژانتین و استرالیا از مناطقی هستند که عمده‌ی صادرات این محصولات را در انحصار خود قرار داده‌اند.
در سال ۲۰۰۳ فقط آرژانتین از فروش محصولات ارگانیک مانند حبوبات، قهوه، شکر و گوشت حدود ۴ میلیارد دلار در آمد ارزی به‌دست آورده است.

مرور ادبیات و پتانسیل کشاورزی ارگانیک در مناطق مختلف دنیا و ایران
اجرای کشاورزی ارگانیک در محصول برنج در آسیای جنوب شرقی با رشد ۱۰ در صدی محصول و کاهش ۱۷ درصدی هزینه‌های تولید روبروبوده است.
• رسیدن به مرز امنیت غذایی در دو کشور کنیا و اتیوپی با مبانی کشاورزی ارگانیک از مظاهر زنده و جدید شاخصه‌های کشاورزی پایدار است.
• کشور کنیا که با استفاده از روش‌های تولید پایدار شامل کمپوست، تولید آفت کشهای سالم و روش‌های محافظت از محصول به تولید ۴ تا ۹ برابر ذرت دست پیدا کرده است.
• در برزیل نیز ۲۲۳۰۰ کشاورز با استفاده از کشاورزی ارگانیک مقدار محصول ذرت تولیدی را دو برابر و گندم تولیدی را به ۴ تا ۵ تن در هکتار افزایش دادند.
• درگواتمالا و هندوراس ۴۵۰۰ کشاورز با استفاده از فناوری جایگزینی مقدار ذرت تولیدشان را به سه برابر افزایش داده و باعث رشد اقتصادی و بازگشت مهاجرین به روستاهایشان شدند.
• دوهزار کشاورز در کنیا در برنامه‌های کشاورزی ارگانیک توانسته‌اند مقدار ذرت تولیدی خود را به ۵/۲ تا ۵/۳ تن در هکتار افزایش داده‌اند.
• هزارکشاورز خرده مالک در مکزیک با روش کشاورزی ارگانیک، قهوه تولید می‌کنند که میزان تولید خودرا با این روش ۵/۱ برابر افزایش داده‌اند.
• یک میلیون کشاورز برنج‌کار در کشورهای جنوب شرقی آسیا سیستم کشاورزی خود را به کشاورزی ارگانیک تغییر داده‌اند. در این روش کشاورزان با استفاده از روش‌های جایگزین ضمن کنترل آفات و عدم استفاده از مواد شیمیایی میزان محصول خود را ۱۰ درصد افزایش داده‌اند (Parrott).
• در ایالت مادیا پرادش هندوستان میانگین تولید پنبه تا بیست در صد در کشاورزی ارگانیک افزایش داشته است.
• درماداگاسکار با روش کشاورزی ارگانیک میزان تولید محصول برنج از ۲ تا ۳ تن به ۶ تا ۸ تا ۱۰ تن افزایش پیدا کرده است.

کشاورزی ارگانیک در ایران:
بر اساس اطلاعات FAO از تعداد ۶۶ محصول (۴۱ محصول زراعی و ۲۵ محصول باغی) اصلی تولیدات کشاورزی جهان، ایران با ۷ محصول زراعی و ۱۵ محصول باغی در رتبه‌های اول تا دهم قرار دارد.
توجه به اینکه مصرف سموم در ایران بسیار کمتر از شرایط کشاورزی صنعتی است و حتی در بیشتر محصولات مانند زعفران، زیره، پسته، انجیر، کشمش، بادام، خرما، سیب درختی، هندوانه، مرکبات، خاویار، میگو، پوست، پشم و محصولات باغبانی، دامی و شیلاتی … می‌تواند فعالیت‌های گسترده ای را برای شروع و حضور در تولید محصولات ارگانیک در جهان داشته باشد.

 سه باور اشتباه

اشتباه اول: یکی از تصورات اشتباه در مورد کشاورزی ارگانیک، آن است که این شیوه کشاورزی بی‌نیاز از کاربرد مواد شیمیایی است. چراکه ساختمان تمام موجودات زنده و غیرزنده از ترکیبات شیمیایی تشکیل شده است لذا کاربرد آن دسته از مواد شیمیایی که به صورت طبیعی به دست آمده‌اند (مثلاً سنگ فسفات که از معادن طبیعی استخراج می‌شود) در کشاورزی ارگانیک بلامانع است.

اشتباه دوم: نباید تصور کرد که کشاورزی ارگانیک صرفاً بر جایگزینی نهاده‌های آلی با مواد شیمیایی بحث می‌کند چراکه کاربرد غلط مواد آلی نیز، چه به صورت مصرف بیش از حد و چه به صورت عدم کاربرد آن‌ها در زمان مناسب و یا ترکیبی از هر دوی این موارد به نحو قابل ملاحظه ای سبب اختلال در عمل چرخه‌های زیستی یا طبیعی می‌شود.

اشتباه سوم: تصور اشتباه دیگر از کشاورزی ارگانیک آن است که برخی کشاورزی ارگانیک را نوعی برگشت به عقب و استفاده از شیوه‌های مرسوم سالهای قبل از انقلاب صنعتی می‌دانند. بلکه بلعکس، زارعین کشاورزی ارگانیک نمی‌توانند خود را از دستاوردهای علمی ۵۰ ساله اخیر بی‌نیاز بدانند.